Popularne formaty papieru: A, B, C, DL. Jaki to rozmiar papieru i co warto o nich wiedzieć?

Jeśli od czasu do czasu zamawiasz materiały poligraficzne albo zaczynasz pracę związaną z drukowaniem, zorientuj się w tzw. formatach papieru. Każda kartka, książka, plakat czy gazeta, którą widzisz, występuje w określonym, standardowym formacie. To bardzo ułatwia życie i pracę wielu osób, a przy tym pozwala oszczędzać pieniądze.

Formaty papieru – co to i po co?

Na pierwszy rzut oka temat formatów papieru może wydawać się zagmatwany. Jest ich przecież, lekko licząc, ponad trzydzieści! To jednak tylko pozory – w drukarskim świecie panuje porządek i wszystko jest logicznie uszeregowane. Podpowiadamy, czym są i do czego służą określone formaty papieru.

Format papieru to nic innego jak wymiary papierowego arkusza. Dlatego też standardowa kartka A4 do drukarki zawsze będzie taka sama. Takie same będą też wszystkie zeszyty w formacie A5, jak i plakaty w formacie B2.

Po co wprowadzono standardowe formaty? Aby uporządkować drukowanie oraz uczynić je tańszym. Praca na określonych wymiarach jest znacznie łatwiejsza niż każdorazowe projektowanie, przygotowywanie i drukowanie na formacie niestandardowym. To również ułatwienie dla klientów i użytkowników – zamawiając materiały w określonym formacie wiedzą, czego się spodziewać. Poza tym raz przygotowany projekt można dodrukowywać, powielać, także na innych maszynach i w innej drukarni. Stosowane w Europie i większości krajów świata formaty papieru określa norma ISO 216. Zawarto w niej wszystkie wymiary arkuszy stosowanych w drukowaniu. Kryteria podziału formatów nie są skomplikowane i sprowadzają się do dwóch prostych zasad. Przyjęto, że każdy arkusz papieru musi mieć wymiary, w których proporcja dłuższego boku do krótszego wynosi tyle, co pierwiastek kwadratowy z liczby 2. Dlaczego akurat tyle? Bo z tego wynika druga, bardzo praktyczna zasada – taki arkusz po podzieleniu na pół znowu będzie miał identyczne proporcje. Inaczej mówiąc, każda kartka złożona na pół wzdłuż dłuższego boku staje się o połowę mniejszym „klonem” poprzedniej. Przyjęta numeracja od zera do dziesięciu oznacza coraz mniejsze formaty. Czyli na przykład A1 jest większy od A2, a B3 od B4. Im wyższa cyfra, tym mniejszy rozmiar.

Podstawowy format A

Format A to najpopularniejszy standard stosowany w drukarstwie i w produkcji papieru. Najpowszechniejszy jest wymiar A4, czyli niezastąpiona kartka, którą znajdziesz w każdej drukarce.

Punktem wyjścia formatu A jest jednak wymiar A0. Przyjęto, że powierzchnia takiego arkusza to 1 m². Jego szerokość i długość, dobrane według wskazanej wcześniej proporcji pierwiastka z dwóch, to odpowiednio 841 × 1189 mm. Dzięki takim rozwiązaniom po przecięciu arkusza A0 na pół uzyskujemy dwa równe arkusze A1, a kiedy A1 dzielimy na pół, uzyskujemy o połowę mniejszy A2 itd. Oznacza to, że dla otrzymania formatu A4, format A0 należy złożyć na pół cztery razy. Ta zasada dotyczy wszystkich formatów, także B i C. Po co ją wprowadzono? Utrzymywanie tej samej proporcji arkuszy ma wiele zalet. Pozwala przede wszystkim na ekonomiczne wykorzystanie papieru, który można łatwo podzielić i zminimalizować powstawanie ewentualnych odpadów. Jednocześnie projekty przygotowywane dla dowolnego wymiaru w formacie A łatwo przeskalować na wymiar mniejszy lub większy bez konieczności ponownego projektowania. Np. wydruk z kartki A4 można w pomniejszeniu wydrukować na połowę mniejszym A5 bez obaw, że coś się nie zmieści.

Format A jest formatem podstawowym – to według niego drukuje się większość książek, czasopism, ulotek i innych materiałów poligraficznych. Krótko mówiąc, jeżeli zechcesz zamówić kiedyś np. druk firmowego folderu, zapewne w drukarni zaproponują Ci format A4 lub A5.

Formaty B, C i DL

Format B to tak zwany „format drukarski”. Warto wiedzieć, że papier w formacie B jest większy od swoich odpowiedników w formacie A, np. B0 ma większą powierzchnię i wymiary niż A0. Dlaczego?

Wynika to z technicznych warunków drukowania, szczególnie w przeszłości. Wydruk materiałów na większości maszyn drukarskich zakłada stosowanie marginesów lub tzw. spadów, czyli części arkusza, które po zakończonym drukowaniu się odcina. Mówiąc krótko, format B jest większy, aby po wydruku móc go dociąć do formatu A bez obaw, że coś się nie zmieściło lub przesunęło. Dzisiaj jednak funkcjonuje też jako niezależny format do gotowych materiałów.

Formatem B posługują się głównie drukarze. Jest on popularny w druku plakatów i ulotek, a także np. kalendarzy. Dość powszechnie stosuje się go do wydruków na materiałach innych niż papier, np. plastikowych ekspozytorów, standów czy innych rodzajów reklam. Kiedy więc zechcesz zamówić w drukarni plakaty lub kalendarze, drukarz zaproponuje najpewniej coś w formacie B.

Format C także zachowuje identyczne proporcje jak format A, a jego wymiary są z nim skorelowane. Jest większy, ponieważ to format stosowany głównie do określania rozmiarów kopert. Przelicznik jest prosty – kartkę formatu A4 da się włożyć do koperty C4, kartkę A5 do C5 itd. Jeśli więc potrzebujesz zapakować swoje wydruki w koperty, zasada jest jasna.

Z tematem kopert jest też powiązany popularny format DL. Tutaj proporcja jest inna, ale też prosta – do podłużnej koperty DL wkłada się kartkę A4 złożoną na trzy części. Tak zwane DL-ki to choćby znane wszystkim wąskie koperty z okienkiem, cenione za oszczędność miejsca i niższe koszty wysyłki.